Ortak Hafıza Mekanı
Bağımsız Görsel-İşitsel Arşiv

Neden ArchiveIST?

Görsel-İşitsel Arşiv ve Ortak Hafıza Mekânı

ArchiveIST, Türkiye’nin öncelikle son elli yılının toplumsal tarihine yakından bakmaya olanak sunacak nitelikteki analog görsel-işitsel koleksiyonların dijital olarak arşivleştirilerek kalıcı bir ‘ortak hafıza mekânı’nda hayata geçmesi için tasarlandı.

Söz konusu arşiv çalışması, kültürel mirasa ve hak temelli çalışmalara belge ve bilgi sunacak analog görsel-işitsel kayıtların kurtarılarak, yerel ve uluslararası akademilere, araştırmacılara, sivil toplum örgütlerine ve bireylere dijital ortamda açma ve gelecek nesillere aktarma çalışması olarak ele alındı.

Türkiye’de yakın toplumsal tarihin, ortak hafıza oluşturularak gelecek nesillere aktarımı ile ilgili zaafların olduğuna tanığız. Kültürel ve toplumsal miras adına görsel-işitsel kayıtları, internet aracılığıyla açık erişimle sunmak üzere uzun soluklu bir çalışma olarak ArchiveIST’i oluşturmak için yola çıkıldı.

Bu tasarımın ana amacı görsel-işitsel arşiv yoluyla somut olmayan kültürel ve toplumsal miras alanında yapılacak hak temelli çalışmalara (insan hakları, fikri haklar, kültürel haklar, kent hakkı, ifade özgürlüğü..) zemin ve yeni tartışma alanı sunmaktır.

Görsel-İşitsel Arşiv Çalışmasının İlk Koleksiyonun Özellikleri

Enis Rıza’ya ait koleksiyon, içeriği, çekim kalitesi, çeşitliliği, kapsamı ile Türkiye’nin benzersiz ve bağımsız ilk koleksiyonu olma niteliğinde.

Bu koleksiyonu oluşturan tüm görsel-işitsel materyaller, profesyonel koşullarda kayda alındı, künyelendi ve bugüne kadar kendi imkanları ve çok sayıda kişinin emeği ile arşiv koşullarında korundu.

Enis Rıza’nın koleksiyonu şimdi, ArchiveIST’in de öncü koleksiyonlarından biri olmaya aday. Bu koleksiyon, Enis Rıza’nın gerçekleştirdiği tüm yapımların orijinal çekimlerini ve yapımlar kapsamında derlediği tüm materyalleri kapsıyor. Toplumsal hafıza belgeliği olarak bireylere ve araştırmacılara açılacağı bir mekân için aynı zamanda bu çalışmanın da motor kuvveti.

Enis Rıza’nın koleksiyonunun, Türkiye’ye dair kapsamı itibariyle, dijitalleştirilmesinin ArchiveIST’in temelini ve takip eden koleksiyonların dijitalleştirilmesi için ilk yapı taşını oluşturacağını söylemek de yerinde olur.

Ekip

Kültürel miras, toplumsal hareketler ve hafıza çalışmaları bağlamında arşivler “insan faaliyetinin belgesel ürünleridir”. ArchiveIST, arşiv kültürünün oluşumunu temel alır; demokrasinin inşası yolculuğunda toplumsal hafızaya görsel-işitsel veri ve bilgi üretmeyi hedefler. (ArhiveIST web sitesi: http://www.archiveist.org)

“Analog Görsel-İşitsel Kayıtlar”ın (AGİK’in) dijital veriye dönüşerek kurtarılmasını, herkes tarafından erişilebilir olmasını ve farklı topluluklar arasında diyaloğu sürekli kılacak bilgiyi üretmesini toplumsal dönüşümün ve demokrasinin temel koşullarından kabul eder. ArchiveIST ekibi, Türkiye’de toplumsal hafıza bilincinin ve arşiv kültürünün var olması ve kalıcı olması üzerine çalışan, Enstitü niteliğinde kurumsallaşmayı hedefleyen bir girişimdir.

Ekip, yakın tarih-yüzleşme, toplumsal hafıza ve mekân-adalet çerçevesinde farklı disiplinlerde görsel-işitsel arşivler üzerine çalışma ve araştırmalar yürütmektedir.